Cztery sposoby umożliwiające przejście na wcześniejszą emeryturę w Niemczech

Przejście na wcześniejszą emeryturę w Niemczech z powodu choroby 

Uzyskanie wcześniejszej emerytury w Niemczech z powodu choroby wymaga spełnienia warunku uznania schorzenia za przewlekłe. Schorzenie przewlekłe definiowane jest jako takie, które wymaga regularnego leczenia przynajmniej raz na kwartał. W takiej sytuacji istnieje możliwość uzyskania statusu osoby z poważnym stopniem niepełnosprawności, który otwiera dostęp do licznych ulg oraz przywilejów, w tym wcześniejszego przejścia na emeryturę nawet o dwa lata przed osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego. Takie rozwiązanie wiąże się jednak z obniżeniem świadczenia, które w przypadku osób urodzonych w 1954 roku wynosi 10,8%.

Przewlekłe schorzenia, według klasyfikacji Instytutu Roberta Kocha (RKI), cechują się długotrwałym przebiegiem i brakiem możliwości całkowitego wyleczenia. Ich obecność wymaga systematycznego lub okresowego korzystania z opieki medycznej. Do najczęściej występujących chorób przewlekłych zalicza się między innymi: astmę, cukrzycę, depresję, migreny, schorzenia układu krążenia, stwardnienie rozsiane, reumatyzm, chorobę Parkinsona oraz przewlekłe zmęczenie, często związane z Long-Covid lub Post-Covid.

Dane Federalnego Urzędu Statystycznego z 2021 roku wskazują, że w Niemczech status osób z poważnym stopniem niepełnosprawności posiada niemal osiem milionów obywateli. Spośród nich aż 57% aktywnie uczestniczy w rynku pracy, mimo ograniczeń zdrowotnych. Nierzadko jednak brak świadomości o dostępnych możliwościach prawnych, takich jak wcześniejsza emerytura, powoduje, że te uprawnienia pozostają niewykorzystane.

Wcześniejsza emerytura w Niemczech ze względu na stopień niepełnosprawności 

Posiadanie stopnia niepełnosprawności na poziomie minimum 50 GdB stanowi kluczowy warunek umożliwiający wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej przez osoby z poważnymi ograniczeniami zdrowotnymi w Niemczech. Takie rozwiązanie pozwala przejść na wcześniejszą emeryturę do dwóch lat przed osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego, przy zachowaniu pełnej wysokości świadczenia emerytalnego.

Istnieje również opcja wcześniejszego zakończenia pracy o maksymalnie trzy lata, co wiąże się jednak z proporcjonalnym zmniejszeniem przysługującej kwoty z tytułu wcześniejszej emerytury. Redukcja wynosi 0,3% za każdy miesiąc, co przy wykorzystaniu całego okresu wcześniejszego przejścia przekłada się na zmniejszenie świadczenia o 10,8%.

Oprócz orzeczenia odpowiedniego stopnia niepełnosprawności, konieczne jest również spełnienie pozostałych wymogów systemu ubezpieczeń emerytalnych. Należy do nich zaliczyć odpowiedni okres składkowy, który warunkuje przyznanie prawa do świadczenia. Zaliczają się do nich: 

• Składki odprowadzane w ramach zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek.
• Czas, w którym pobierano świadczenia takie jak zasiłek chorobowy, dla bezrobotnych czy zasiłek przejściowy, w szczególności w latach 2005–2010.
• Dobrowolne wpłaty do systemu emerytalnego dokonane przez osoby ubezpieczone.
• Lata poświęcone opiece nad dziećmi w początkowych etapach ich życia (2,5 lub 3 lata).
• Okresy związane z wychowaniem dzieci aż do momentu ukończenia przez nie 10. roku życia.
• Czas spędzony na opiece nad osobami bliskimi wymagającymi szczególnego wsparcia zdrowotnego.
• Udokumentowane okresy prześladowań politycznych w byłej NRD, które zostały uznane przez odpowiednie instytucje.
• Korekty emerytur dokonywane po rozwodach, które prowadzą do przeniesienia okresów ubezpieczeniowych między małżonkami.
• Składki wynikające z pracy w ramach systemu Midijob, o ile były częściowo finansowane przez obie strony – pracownika i pracodawcę; w przypadku składek opłacanych jedynie przez pracodawcę, uwzględnienie następuje w ograniczonym zakresie.
• Miesiące podziału emerytury między partnerów życiowych lub małżonków zgodnie z regulacjami prawnymi.
• Okresy ciąży, kształcenia, studiów, choroby lub bezrobocia, podczas których nie opłacano składek, pod warunkiem odpowiedniego ich udokumentowania.

Wszystkie te okresy mogą znacząco wpłynąć na sumaryczny staż ubezpieczeniowy, a tym samym na możliwość skorzystania z wcześniejszego przejścia na emeryturę.

Otrzymanie wcześniejszej emerytury i zakup punktów emerytalnych w Niemczech 

Kolejną możliwością przejścia na wcześniejszą emeryturę w Niemczech na cztery lata przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego, jest uzupełnienie brakującego okresu składkowego poprzez zakup punktów emerytalnych i dobrowolne opłacanie składek emerytalnych. Z takiej opcji mogą korzystać osoby powyżej 16. roku życia, które mieszkają na terenie Niemiec i nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego. Dotyczy to m.in. freelancerów, osób samozatrudnionych, urzędników oraz dorosłych zajmujących się gospodarstwem domowym. Polacy mieszkający za granicą również mają możliwość skorzystania z tego rozwiązania.

Aby rozpocząć proces zakupu punktów emerytalnych, należy złożyć odpowiedni wniosek (formularz V0210) do niemieckiego systemu emerytalnego. Składki można opłacać jednorazowo lub w ratach, z możliwością uregulowania zaległości za poprzedni rok do 31 marca 2025 roku.

Koszt zakupu punktów emerytalnych w Niemczech jest obliczany na podstawie rocznego wynagrodzenia odpowiadającego średniej płacy pracowników objętych obowiązkowymi składkami na ubezpieczenie społeczne. Pracownik, którego wynagrodzenie w danym roku osiąga średni poziom, zdobywa jeden punkt emerytalny. W prognozach na 2024 rok wskazano, że uzyskanie jednego punktu wymaga wynagrodzenia rocznego w wysokości 45 358 euro w zachodnich Niemczech i 44 732 euro w regionach wschodnich. Składka na ubezpieczenie emerytalne, wynosząca obecnie 18,6%, obciąża w całości osobę wpłacającą. Oznacza to, że koszt jednego punktu to odpowiednio 8436,59 euro na zachodzie i 8320,11 euro na wschodzie kraju.

System daje jednak elastyczność w zakresie wysokości wpłacanych składek. Można dokonywać wpłat zarówno poniżej, jak i powyżej wartości jednego punktu, z uwzględnieniem obowiązujących limitów. W 2023 roku minimalna składka wynosiła 96,72 euro miesięcznie, natomiast maksymalna 1357,80 euro. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie wysokości wpłat do indywidualnych możliwości finansowych.

Analizy niemieckiego systemu emerytalnego pokazują, jak zakup punktów emerytalnych może zrekompensować skutki wcześniejszego przejścia na emeryturę. Przykładowo, osoba otrzymująca miesięczne świadczenie brutto w wysokości 800 euro w zachodnich Niemczech traci 3,6% świadczenia za każdy rok wcześniejszego przejścia na emeryturę, co daje 28,80 euro miesięcznie. Aby zniwelować tę stratę, konieczne jest wykupienie punktów emerytalnych za około 6700 euro w pierwszej połowie 2024 roku.

W przypadku osoby pobierającej emeryturę w wysokości 1000 euro miesięcznie, która planuje przejście na emeryturę dwa lata wcześniej, obniżenie świadczenia wyniesie 7,2%, czyli 72 euro miesięcznie. Wyrównanie tej różnicy wymagałoby zakupienia punktów emerytalnych za kwotę około 17 400 euro w ciągu dwóch lat przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego. 

Zakończenie aktywności zawodowej w wieku 63 lat i przejście na wcześniejszą emeryturę w Niemczech

Osoby w wieku 63 lat, które nie osiągnęły jeszcze ustawowego wieku emerytalnego, mogą ubiegać się o wcześniejsze przejście na emeryturę w Niemczech. Taka możliwość przysługuje pod warunkiem spełnienia wymogu odprowadzania składek przez co najmniej 35 lat, co kwalifikuje do emerytury przeznaczonej dla osób z długim stażem ubezpieczeniowym. Decydując się na takie rozwiązanie, należy jednak uwzględnić konsekwencje finansowe, ponieważ świadczenie emerytalne zostaje pomniejszone o 3,6% za każdy rok wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej.

Dla porównania, w przypadku przejścia na emeryturę dwa lata przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego, osoba pobierająca świadczenie w wysokości 1000 euro brutto miesięcznie będzie musiała zaakceptować redukcję w wysokości 7,2%. Oznacza to obniżenie miesięcznego świadczenia o 72 euro, co w dłuższej perspektywie może istotnie wpłynąć na budżet emeryta.

Obserwuj MyPolacy.de na Facebooku, Instagramie, Threads, YouTube i X (dawniej Twitter).

Wróć na stronę główną MyPolacy.de.

Zdjęcie: Depositphotos.com, autor: Alla Serbrina