Jak wygląda rozwiązanie umowy o pracę w Niemczech?
Otrzymałeś wypowiedzenie umowy o pracę? Zastanawiasz się, czy jest ono zgodne z prawem? Tutaj znajdziesz odpowiedź.
Rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (unbefristeter Arbeitsvertrag) wymaga wypowiedzenia tejże umowy (Kündigung). Wypowiedzenie to jednostronne oświadczenie woli, tzn. zgoda drugiej strony nie jest wymagana. Wypowiedzenie staje się skuteczne z mocy prawa w chwili złożenia oświadczenia drugiej stronie. Wypowiedzenia może dokonać zarówno pracodawca jak i pracownik. Przepisy regulujące kwestie związane z wypowiedzeniem umowy wiążą zasadniczo w ten sam sposób pracodawcę i pracownika, wyjątkowo pracodawca może podlegać dalej idącym obowiązkom niż pracownik.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę wynikają przede wszystkim z przepisów niemieckiego Kodeksu Cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch, w skrócie: BGB).
§ 622 BGB brzmi w tłumaczeniu:
„1) Stosunek pracy może zostać rozwiązany z dochowaniem 4-tygodniowego okresu wypowiedzenia do piętnastego dnia lub do końca miesiąca kalendarzowego.
2) W przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę okres wypowiedzenia wynosi, jeżeli stosunek pracy w danym zakładzie lub przedsiębiorstwie trwał
1. dwa lata – jeden miesiąc do końca miesiąca kalendarzowego,
2. pięć lat – dwa miesiące do końca miesiąca kalendarzowego,
3. osiem lat – trzy miesiące do końca miesiąca kalendarzowego,
4. dziesięć lat – cztery miesiące do końca miesiąca kalendarzowego,
5. 12 lat – pięć miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego,
6. 15 lat – sześć miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego,
7. 20 lat – siedem miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego.
Przy obliczaniu długości trwania stosunku pracy pomija się okresy zatrudnienia leżące przed ukończeniem przez pracownika 25 roku życia.“
Przykładowo: Pracownik otrzymuje w dniu 10.04.2014 wypowiedzenie. Pracownik był zatrudniony przez okres jednego roku. Jego umowa wygasa 15.05.2015 (4-tygodniowy okres wypowiedzenia do piętnastego dnia miesiąca). Pracownik otrzymuje w dniu 27.04.2015 wypowiedzenie. Pracownik był zatrudniony przez okres jednego roku. Jego umowa wygasa 31.05.2015 (4-tygodniowy okres wypowiedzenia do końca miesiąca kalendarzowego). Pracownik otrzymuje w dniu 12.04.2014 wypowiedzenie. Pracownik był zatrudniony przez okres dwóch lat po ukończeniu 25 roku życia. Jego umowa wygasa 31.05.2015 (1-miesięczny okres wypowiedzenia do końca miesiąca kalendarzowego).
W trakcie uzgodnionego okresu próbnego, jednak nie dłużej niż przez sześć miesięcy, stosunek pracy może zostać rozwiązany z 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia (§ 622 ust. 3 BGB).
W zakresie obowiązywania układów zbiorowych mogą zostać ustalone krótsze okresy wypowiedzenia (§ 622 ust. 4 BGB). Istotnym w praktyce wyjątkiem są tutaj układy zbiorowe dla pracy tymczasowej. Według układu zbiorowego BAP/DGB okres wypowiedzenia w trakcie okresu próbnego wynosi jeden tydzień. Przez pierwsze dwa tygodnie obowiązywania umowy okres wypowiedzenia może zostać skrócony nawet do jednego dnia.
Okres wypowiedzenia pracowników zatrudnionych jako pomocników przez okres nie dłuższy niż trzy miesiące może również zostać skrócony (§ 622 ust. 5 BGB).
Zasadniczo wypowiedzenie umowy o pracę z dochowaniem okresu wypowiedzenie nie wymaga uzasadnienia. Wyjątkowo wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę wymaga uzasadnienia, jeżeli znajduje zastosowanie Ustawa o ochronie zatrudnienia (Kündigungsschutzgesetz, w skrócie: KSchG).
Ustawa znajduje zastosowanie, jeżeli:
- pracodawca zatrudnia co najmniej 10 pracowników
- staż pracy pracownika, którego dotyczy wypowiedzenie, wynosi co najmniej sześć miesięcy.
Zgodnie z § 1 KSchG wypowiedzenie umowy o pracę jest dopuszczalne jedynie z ważnych powodów związanych z:
- prowadzeniem przedsiębiorstwa (betriebsbedingte Kündigung)
- osobą pracownika (personenbedingte Kündigung)
- zachowaniem pracownika (verhaltensbedingte Kündigung).
Powody związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa to przykładowo zakończenie prowadzenia działalności, zmiana przedmiotu działalności, spadek napływu zleceń. Powody związany z osobą pracownika to takie, które uniemożliwiają lub znacząco utrudniają mu wykonywanie powierzonej mu pracy i na które pracownik nie ma wpływu, przykładowo utrata prawa jazdy, długotrwała choroba. Powody związane z zachowaniem pracownika to przede wszystkim ciężkie lub wielokrotne naruszenia obowiązków wynikając z umowy o pracę, przykładowo wielokrotna nieobecność pracownika bez usprawiedliwienia, spożywanie alkoholu w miejscu pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę wymaga zgodnie z § 623 BGB dochowania formy pisemnej. Forma pisemna jest dochowana, jeżeli pracownikowi zostaje doręczony dokument z oryginałem podpisu pracodawcy lub osoby upoważnionej do wypowiedzenia umowy. Dokument może zostać doręczony przez pocztę lub osobiście wręczony pracownikowi. Wypowiedzenie w innej formie (ustnie, telefonicznie, przez faks lub e-mail) jest nieważne. W przypadku formalnie nieważnego wypowiedzenia pracownik zostaje zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, może jednak nadal domagać się zapłaty wynagrodzenia, jeżeli pozostaje w gotowości do świadczenia pracy.
Choroba nie chroni przed wypowiedzeniem umowy. Umowa o pracę może zostać wypowiedziana także w trakcie choroby pracownika.
Ciąża chroni przez wypowiedzeniem umowy. Wypowiedzenie umowy w trakcie ciąży i do czterech miesięcy po porodzie jest niedozwolone (§ 9 Ustawy o ochronie kobiet w ciąży, Mutterschutzgesetz). Uwaga: Ochrona przed wypowiedzeniem umowy z tytułu ciąży nie chroni przed wygaśnięciem umowy zawartej na okres określony.
Zasadniczo umowa zawarta na czas określony (befristeter Arbeitsvertrag) ulega automatycznemu rozwiązaniu z upływem okresu jej obowiązywania i nie może zostać wcześniej wypowiedziana. Strony mogą jednak w umowie przewidzieć dodatkową możliwość jej rozwiązania przez wypowiedzenie z dochowaniem okresu wypowiedzenia. Jeżeli strony przewidziały taką możliwość, także umowa zawarta na czas określony będzie podlegała w tym zakresie wszystkim ww. przepisom.
Każda umowa o pracę może zostać z ważnego powodu (wichtiger Grund) wypowiedziana bez dochowania okresu wypowiedzenia (§ 626 BGB). Ważny powód to taki, który przy uwzględnieniu wzajemnych interesów stron w danej sprawie czyni kontynuację umowy dla jednej ze stron niemożliwą do zaakceptowania. Przykłady z orzecznictwa: kradzież dokonana przez pracownika na szkodę pracodawcy lub innych pracowników, spożywanie alkoholu w miejscu pracy, molestowanie seksualne, rękoczyny między pracownikiem a pracodawcą.
Umowa zawarta na czas określony (befristeter Arbeitsvertrag) ulega automatycznemu rozwiązaniu z upływem okresu jej obowiązywania.
Pracodawca i pracownik mogą w każdej chwili rozwiązać lub zmienić umowę o pracę za porozumieniem stron. Także osoby ustawowo chronione przed wypowiedzeniem umowy (kobiety w ciąży, pozostali pracownicy w zakresie obowiązywania KSchG) mogą w ten sposób rozwiązać umowę o pracę.
Pracownik nie zgadzający się z rozwiązaniem umowy o pracę musi wytoczyć powództwo (Kündigungsschutzklage) przed właściwym sądem pracy w terminie do trzech tygodni od daty doręczenie pisemnego wypowiedzenia umowy (§ 4 KSchG). Po upływie tego terminu pracownik traci prawo do powoływania się na niezgodność wypowiedzenia z prawem. Wniosek powinien zawierać żądanie o stwierdzenie, że umowa o pracę nie została rozwiązana.
Kamil Gwóźdź, Rechtsanwalt w Görlitz od 21.07.2010. Autor Blogu Prawa Niemieckiego.
Zdjęcie: CC BY 2.0, flickr.com, autor: Flazingo Photos www.flickr.com/photos/124247024@N07/14090438714.
Marsz Mendelsona po niemiecku czy po polsku?
Narkotyki zbierają śmiertelne żniwo nie tylko w Polsce, ale także w Niemczech



