Niemcy: Jak zwolnić się od podatku od spadku w Polsce?
W przypadku dziedziczenia w kręgu osób najbliższych możliwe jest uzyskanie zwolnienia od podatku od spadków i darowizn w Polsce. Zwolnienie to jednak nie następuje z mocy prawa – by z niego skorzystać, należy terminowo zgłosić fakt otrzymania spadku w Niemczech Polskiemu Urzędowi Skarbowemu. Przekroczenie terminu może skutkować definitywną utratą prawa do skorzystania ze zwolnienia.
W poprzednim artykule opisaliśmy problematykę podwójnego opodatkowania spadków otrzymanych w Niemczech przez obywateli polskich, oraz krótko wspomnieliśmy o istnieniu dobrodziejstwa instytucji zwolnienia od podatku od spadków i darowizn w kręgu osób najbliższych.
Instytucja zwolnienia od podatku od spadku jest uregulowana w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207 ze. zm. (w dalszej części artykułu zwanej „Ustawą”). Zasadniczo obowiązek uiszczenia podatku od spadku dotyczy każdego i o czym warto pamiętać – to właśnie taki stan prawny stanowi punkt wyjścia organów podatkowych. Oznacza to, że samo ewentualne przysługiwanie prawa do skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadku, nie oznacza jeszcze bycia zwolnionym z obowiązku jego zapłacenia z mocy prawa.
By zostać zwolnionym z podatku od spadku, trzeba co do zasady skutecznie podjąć przewidziane w Ustawie działanie w postaci zgłoszenia faktu nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych (składających się na spadek) do właściwego urzędu skarbowego.
Zgłoszenia faktu nabycia spadku należy dokonać na formularzu o oznaczeniu: SD-Z2 „ZGŁOSZENIE O NABYCIU WŁASNOŚCI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH”. W przypadku obywateli Polski na stałe zamieszkujących w Niemczech, wypełniony formularz najczęściej składany jest u Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.
Obowiązek zgłoszenia otrzymania spadku nie obowiązuje w przypadku, gdy wartość otrzymanego spadku (łącznie z darowiznami nabytymi od spadkodawcy w okresie pięciu lat poprzedzających rok w którym zmarł spadkodawca) nie przekracza 9.637 PLN.
Termin na zgłoszenie wynosi 6 miesięcy. Co istotne, termin ten zaczyna biec nie od chwili śmierci spadkodawcy, lecz liczy się go w zależności od wybranego modelu procedury stwierdzenia nabycia spadku:
- od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (w przypadku postępowania spadkowego w Niemczech: Erbschein wydany przez Nachlassgericht) albo
- od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia (w Niemczech - przez notariusza np.: poprzez testament notarialny - notarielles Testament, lub umowy o dziedziczenie - Erbvertrag) albo
- od wydania Europejskiego Poświadczenia Spadkowego (Europäisches Nachlasszeugnis – również przez notariusza), szczególnie użytecznego w transgranicznych sprawach spadkowych, tzn. w sprawach gdy spadkodawca pozostawił po sobie majątek w kilku, czy wręcz w wielu krajach Unii Europejskiej.
Bardzo ważnym jest, że 6-cio miesięczny termin na zgłoszenie jest co do zasady nieprzekraczalny i nieprzywracany. Jeśli go przekroczymy, wówczas nabycie spadku zostanie opodatkowane.
Co więcej, konieczne jest nie tylko złożenie zgłoszenia w terminie, ale złożenie go skutecznie - to znaczy bez zasadniczych, istotnych błędów. Według organów podatkowych np. pomyłka w wypełnieniu formularza poprzez wpisanie wartości nabytego spadku jako środki pieniężne, w przypadku gdy spadek był w rzeczywistości nieruchomością, nie może zostać skutecznie skorygowana poprzez korektę deklaracji po upływie w/w terminu (takie podejście organów skarbowych jest naszym zdaniem nieprawidłowe).
Na szczęście 6-miesięczny termin nie jest absolutnie bezwzględny w stosunku do osób, które nie wiedziały, lub nie były w stanie się dowiedzieć się o tym, że nabyły spadek. Zwolnienie z podatku będzie zastosowane również wobec spadkobiercy, który zgłosi naczelnikowi urzędu skarbowego nabyty spadek nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o jego nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o jego nabyciu. Co prawda uprawdopodobnienie nie jest jednoznaczne z udowodnieniem, to jednak okoliczności na jakie taki spadkobierca się powołuje powinny być uwiarygodnione poprzez należyte ich udokumentowanie (np.: dokumenty związane z hospitalizacją czy długotrwałym pobytem za granicą, co uzasadniałoby niemożność uzyskania wcześniej informacji o byciu spadkobiercą).
Uprawnienie do skorzystania z pełnego zwolnienia dotyczy wyłącznie osób najbliższych i to w bardzo wąskim rozumieniu Ustawy, a są to: małżonek (tylko aktualny, nie były), zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, jak również macocha/ojczym oraz pasierb – jest to więc zamknięty katalog osób uprawnionych do pełnego zwolnienia z podatku od spadku.
Główną słabością instytucji zwolnienia z podatku od spadku oprócz konieczności złożenia zgłoszenia otrzymania spadku oraz przestrzegania terminu jego złożenia jest fakt, iż zwolnienie uzyskać mogą jedynie osoby najbliższe w tym wąskim rozumieniu Ustawy. W związku z tym nie przysługuje ono osobom szczególnie bliskim w odczuciu spadkodawcy, ale nie będącym najbliższymi w rozumieniu Ustawy – np.: partnerom życiowym niebędącym małżonkami (konkubentowi), przyjaciołom, czy osobom wobec których spadkodawca czuje dług wdzięczności. Oznacza to, że w przypadku gdy spadkobiercą zmarłej osoby jest jedna z takich osób, to niestety nie będzie ona mogła skorzystać z dobrodziejstwa zwolnienia z podatku, co powoduje, że w obecnym stanie prawnym zawsze będzie obciążona podatkiem od spadku.
O kolejnych aspektach spadkobrania w Niemczech z konsekwencjami w Polsce poinformujemy w następnym artykule.
Łukasz Dachowski (radca prawny/doradca podatkowy), Tomasz Wiciak.
VON ZANTHIER & SCHULZ
von Zanthier & Dachowski Kancelaria Prawnicza sp. k.
ul. Garbary 56
PL 61-758 Poznań
T 0048 61 85 82 55 0
F 0048 61 85 18 25 9
dachowski@vonzanthier.com
www.vonzanthier.com
Zdjęcie: pixabay.com, autor: stevepb
