Prawo w DE: Kiedy można się rozwieść? - Zadaj pytanie adwokatowi

Wybór sądu

Do przeprowadzenia rozwodu można wybrać sąd rodzinny w Niemczech, jeżeli prawo europejskie tak stanowi. Niemieckie sądy są właściwe, jeżeli obydwoje małżonkowie mieszkają w Niemczech, lub ostanio mieszkali w Niemczech, jeżeli jeden z małżonków jeszcze mieszka w Niemczech, lub jeżeli pozwany mieszka w Niemczech, lub w razie wspólnego wniosku jeden z małżonków mieszka w Niemczech, lub powód mieszka w Niemczech, jeżeli od co najmniej roku przed złożeniem pozwu mieszkał w Niemczech lub od co najmniej sześciu miesięcy mieszka w Niemczech i ma niemieckie obywatelstwo, lub jeżeli obydwoje małżonkowie nie mieszkają w Niemczech ale mają niemieckie obywatelstwo.

Niemieckie prawo zna hierarchie właściwości sądów w sprawach rozwodowych, zatem dla danego postępowania zawsze może być właściwy tylko jeden niemiecki sąd. W pierwszej kolejności jest to sąd w miejscu zamieszkania małżonka, który mieszka razem z wszystkimi wspólnymi niepełnoletnimi dziecami. W następnej kolejności jest to sąd w miejscu zamieszkania małżonka, który mieszka z częścią wspólnych niepełnoletnich dzieci, jeżeli u drugiego małżonka nie mieszka żadne wspólne niepełnoletnie dziecko. W następnej kolejności jest to sąd w tym miejscu, gdzie małżonkowie ostatnio mieszkali razem, jeżeli jeden z małżonków tam jeszcze mieszka. W następnej kolejności jest to sąd, gdzie pozwany ma swoje miejsce zamieszkania. Jeżeli pozwany nie mieszka w Niemczech, to jest to sąd, gdzie powód ma swoje miejsce zamieszkania. Jeżeli ani pozwany ani powód nie mają miejsca zamieszkania w Niemczech, to jest to sąd rodzinny Berlin-Schöneberg.

Wynika z tego, że prawie zawsze można przeprowadzić rozwód w Niemczech. Jeżeli nawet w danym momencie przesłanki nie są spełnione, to wystarczy, że jeden z małżonków przeprowadzi się do Niemiec i przeczeka odpowiedni czas. A jeżeli żaden inny niemiecki sąd nie jest właściwy dla przeprowadzenia danego rozwodu, to zawsze jest nim sąd Berlin-Schöneberg.

Wybór prawa materialnego

Każdy sąd stosuje własne prawo procesowe. Tutaj nie ma wyboru. Jeżeli chodzi o prawo materialne, to sąd rodzinny ewentualnie musi zastosować prawo innego kraju. Małżonkowie mogą według europejskiego rozporządzenia dokonać wyboru prawa kraju, w którym obydwoje razem mieszkają lub ostatnio mieszkali, jeżeli jeden z małżonków tam jeszcze mieszka, lub kraju, którego obywatelem jest jeden z małżonków, lub kraju sądu, w którym pozew o rozwód został złożony.

Jeżeli małżonkowie nie dokonają wyboru prawa, sąd zastosuje prawo, które obowiązuje w kraju, w którym obydwoje małżonkowie razem mieszkają. Jeżeli małżonkowie nie mieszkają w tym samym kraju, to sąd zastosuje prawo tego kraju, w którym małżonkowie ostatnio mieszkali razem, jeżeli jeden z małżonków jeszcze mieszka w tym kraju a drugi nie opuścił go później niż przed rokiem czasu przed złożeniem pozwu o rozwód. Jeżeli też te przesłanki nie są spełnione, sąd zastosuje prawo tego kraju, którego obywatelami są małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnego obywatelstwa, to sąd zastosuje prawo kraju, w którym dany sąd się znajduje. Sąd też stosuje swoje prawo, jeżeli właściwe prawo nie przewiduje możliwości rozwodu lub dyskryminuje strony ze względu na płeć.

Wynika z tego, że przed niemieckim sądem zawsze można wybrać prawo niemieckie, można też w wielu przypadkach wybrać prawo polskie. Tutaj przykładowo wystarczy, że jeden z małżonków jest obywatelem polskim. W praktyce utrudni to postępowanie, ponieważ niemiecki sędzia oczywiście nie zna się na prawie polskim. Strony więc będą musiały same przedstawić i udowodnić regulacje prawa polskiego, na którą chcą się powołać.

Przymus adwokacki

W sprawach rozwodowych w Niemczech istnieje przymus adwokacki. Współmałżonek zatem nie może sam złożyć pozew o rozwód ani w rozprawie rozwodowej dokonywać czynności prawnych. Z reguły obie strony mają własnego adwokata, teoretycznie ale wystarczy, że powód jest reprezentowany przez adwokata. Wtedy pozwany nie może składać żadnych wniosków, jest więc zdany na dobrą wolę współmałżonka. Jeżeli strona jest w trudnej sytuacji materialnej, to może złożyć do sądu wniosek o zwolnienie z kosztów postępowania (Verfahrenskostenhilfe). Jeżeli wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony, to sąd przejmie koszty sądowe i honorarium adwokata. W innym przypadku należy zastanowić się z odpowiednim wyprzedzeniem nad wykupieniem ubezpieczenie ochrony prawnej Familienrechtsschutz, które przejmie koszty postępowania. 

P.S. Masz pytanie dotyczące prawa w Niemczech lub w Polsce? Zadaj je poniżej w komentarzu. Chętnie na nie odpowiem.

Zdjęcie: pixabay.com, autor: Takmeomeo