Kiedy pracownik w Niemczech może zyskać dodatkowe dni urlopu?

Ile dni przysługuje w Niemczech w ramach standardowego urlopu?

Niemiecka ustawa (BUrlG)  jasno określa, ile dni urlopu przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę. Jeśli ktoś pracuje sześć dni w tygodniu, od poniedziałku do soboty, może liczyć na minimum 24 dni urlopu rocznie. W przypadku standardowego pięciodniowego tygodnia pracy, liczba ta wynosi 20 dni.

Zestawienie dni urlopowych przysługujących w Niemczech w 2025 roku:

• 6 dni roboczych w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 6 × 4 = 24
  Roczna liczba dni urlopu: 24 dni
• 5 dni roboczych w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 5 × 4 = 20
  Roczna liczba dni urlopu: 20 dni
• 4 dni robocze w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 4 × 4 = 16
  Roczna liczba dni urlopu: 16 dni
• 3 dni robocze w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 3 × 4 = 12
  Roczna liczba dni urlopu: 12 dni
• 2 dni robocze w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 2 × 4 = 8
  Roczna liczba dni urlopu: 8 dni
• 1 dzień roboczy w tygodniu
  Ustawowe prawo do urlopu: 4 tygodnie
  Wzór: 1 × 4 = 4
  Roczna liczba dni urlopu: 4 dni

Pełne prawo do urlopu w Niemczech nabywa się po przepracowaniu pół roku u danego pracodawcy. Pracodawca i pracownik mają obowiązek dopilnować, by urlop został wykorzystany w tym samym roku kalendarzowym, chociaż od tej reguły istnieje wyjątek - w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest przeniesienie urlopu w Niemczech na kolejny rok.

W jakiej sytuacji można otrzymać dodatkowe 5 dni urlopu w Niemczech?

Dodatkowe pięć dni wolnych od pracy w Niemczech może przysługiwać w ramach tzw. urlopu edukacyjnego, określanego jako Bildungsurlaub lub Bildungszeit. Tego rodzaju urlop przeznaczony jest na rozwój osobisty oraz zawodowy i może być związany, na przykład, z uczestnictwem w kursie językowym. Urlop wynoszący 5 dni trzeba wykorzystać w ciągu jednego roku, lub maksymalnie można go zrealizować w ciągu dwóch lat - wtedy liczba dni wolnych jest sumowana i wynosi 10 dni. 

Urlop edukacyjny w Niemczech nie wszędzie jest dostępny. Obowiązuje w 14 krajach związkowych, do których zaliczają się: 

• Badenia-Wirtembergia
• Berlin
• Brandenburgia
• Brema
• Hamburg
• Hesja
• Meklemburgia-Pomorze Przednie
• Dolna Saksonia
• Nadrenia Północna-Westfalia
• Nadrenia-Palatynat
• Saara
• Saksonia-Anhalt
• Szlezwik-Holsztyn
• Turyngia

Bawaria i Saksonia to jedyne dwa niemieckie landy, które nie oferują możliwości skorzystania z urlopu edukacyjnego. 

Urlop edukacyjny nie wpływa na ustawowy urlop, co oznacza że jest to odrębne świadczenie, które nie zmniejsza liczby dni wolnych od pracy. W trakcie korzystania z niego, pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia, analogicznie jak podczas zwykłego urlopu wypoczynkowego. Koszty udziału w kursach, materiały szkoleniowe, a także ewentualne wydatki na podróż i zakwaterowanie pokrywa uczestnik, jednak istnieje możliwość ich późniejszego uwzględnienia w niemieckim zeznaniu podatkowym. 

Urlop okolicznościowy jako ekstra dni wolne od pracy w Niemczech

Urlop okolicznościowy w Niemczech przyznawany w nagłych i istotnych sytuacjach życiowych. Chociaż nie reguluje go bezpośrednio niemiecki kodeks cywilny, jego zasady wynikają najczęściej z zapisów układów zbiorowych, umów o pracę lub przyjętych wewnętrznie praktyk zakładowych, na przykład w ramach układu TVÖD obowiązującego w sektorze publicznym.

Urlop okolicznościowy jest przyznawany dla określonych zdarzeń, wymagających natychmiastowego działania i obecności pracownika. Do takich zaliczają się: 

• zawarcie małżeństwa lub zarejestrowanego związku partnerskiego,
• narodziny dziecka,
• poważna choroba członka rodziny, który pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym,
• śmierć bliskiej osoby,
• przeprowadzka związana z zatrudnieniem,
• istotne wydarzenia rodzinne, takie jak komunia czy bierzmowanie dziecka,
• wizyty lekarskie lub zabiegi, których nie można odbyć poza godzinami pracy.

W przypadku śmierci bliskiej osoby liczba dni wolnych uzależniona jest od stopnia pokrewieństwa:

• rodzice, teściowie, rodzeństwo - od 1 do 2 dni,
• współmałżonek, partner życiowy - zazwyczaj 3 dni,
• dziecko lub pasierb mieszkający w jednym gospodarstwie - od 2 do 3 dni,
• dziadkowie - 1 dzień,
• dalsi krewni nieprowadzący wspólnego gospodarstwa - 1 dzień.

Urlop okolicznościowy wymaga uzgodnienia z pracodawcą oraz przedstawienia dokumentu potwierdzającego przyczynę nieobecności, na przykład aktu zgonu, zaświadczenia lekarskiego lub innego dowodu.

Zdarza się, że pracodawca ogranicza możliwość skorzystania z urlopu okolicznościowego poprzez zapisy w umowie. Może również przewidzieć, że tego typu urlop przysługuje wyłącznie w przypadku najbliższej rodziny. 

Do kiedy trzeba wykorzystać urlop w Niemczech?

Na mocy ustawy o urlopach (BUrlG), przyznany urlop w Niemczech należy wykorzystać najpóźniej do 31 grudnia danego roku. 

Urlop, który nie został wykorzystany w terminie, nie przepada. Obowiązujące regulacje, oparte na orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz Federalnego Sądu Pracy, nakładają na pracodawcę w Niemczech obowiązek aktywnego poinformowania pracownika o liczbie niewykorzystanych dni i konsekwencjach ich niewykorzystania.

Aby urlop w Niemczech mógł wygasnąć z końcem roku, pracodawca musi spełnić trzy warunki:

• jasno wskazać, ile dni wolnych pozostało do wykorzystania,
• wyraźnie wezwać pracownika do ich wykorzystania przed końcem roku,
• uprzedzić o skutkach ich niewykorzystania, czyli o wygaśnięciu prawa do urlopu.

Brak spełnienia tych obowiązków powoduje, że dni urlopu pozostają ważne również po 31 grudnia i mogą być zrealizowane najpóźniej do 31 marca w kolejnym roku. Celem tych przepisów jest zagwarantowanie realnej możliwości wypoczynku oraz skuteczna ochrona zdrowia pracowników. 

W jakich okolicznościach można przenieść niewykorzystany urlop w Niemczech na kolejny rok?

Dopuszczalne jest w Niemczech przeniesienie niewykorzystanego urlopu na kolejny rok jedynie wtedy, gdy wystąpiły istotne przeszkody, które uniemożliwiły skorzystanie z urlopu we wcześniejszym terminie. Mowa tu zarówno o przyczynach organizacyjnych po stronie pracodawcy, jak i o sytuacjach osobistych, które leżały po stronie pracownika.

Do uzasadnionych powodów zalicza się m.in.: 

- konieczność realizacji kluczowych zleceń w konkretnym czasie, 

- braki kadrowe, 

- nieobecność spowodowaną długotrwałą chorobą pracowników,

- urlopem macierzyńskim lub rodzicielskim. 

- brak możliwości zaplanowania wspólnego urlopu przez oboje partnerów zatrudnionych w różnych miejscach pracy, w okresie zobowiązującym do jego wykorzystania, 

Urlop przeniesiony z poprzedniego roku musi zostać wykorzystany w Niemczech do końca pierwszego kwartału, czyli do 31 marca. Po tej dacie niewykorzystane dni wolne zazwyczaj przepadają, chyba że przeszkoda uniemożliwiająca ich wykorzystanie nadal występuje - na przykład z powodu trwającej choroby.

W jakich sytuacjach może dojść do zakazu wybrania urlopu w Niemczech?

Zgodnie z przepisami niemieckiej ustawy urlopowej (BUrlG), pracodawca w określonych okolicznościach ma prawo narzucić zakaz wybierania urlopu. Najczęściej dzieje się tak w następujących sytacjach: 

• Ryzyko finansowe dla firmy: możliwość realizacji istotnych zamówień, które mają kluczowe znaczenie dla utrzymania płynności, może stanowić przesłankę do ograniczenia prawa do wybrania urlopu w określonym czasie., o ile nie został on wcześniej zatwierdzony.
• Nagłe zakłócenia działalności firmy: awarie techniczne, nagły wzrost zamówień lub inne zdarzenia kryzysowe, które wymagają pełnej gotowości personelu, mogą uzasadniać brak możliwości wybrania urlopu.
• Problemy kadrowe: masowe zwolnienia lekarskie lub braki personalne związane z sezonowymi zachorowaniami (np. grypą) mogą skłonić pracodawcę do odmowy zatwierdzenia wniosków urlopowych w celu zapewnienia ciągłości operacyjnej.
• Zdarzenia kluczowe dla funkcjonowania firmy: obecność konkretnego pracownika bywa niezbędna podczas spotkań z partnerami biznesowymi, przy realizacji ważnych projektów czy obsłudze strategicznych klientów. Tym samym taka osoba, w dniu spotkania lub kluczowego zdarzenia w firmie, może nie otrzymać zgody na urlop. 
• Okresy zwiększonego obciążenia pracą: święta, sezon wyprzedażowy, inwentaryzacje czy zamknięcia roku finansowego to przykłady momentów, w których możliwość wzięcia wolnego może zostać ograniczona przez pracodawcę w Niemczech. 
• Konflikt terminów w zespole: gdy wiele osób ubiega się o urlop w tym samym czasie, a ich jednoczesna nieobecność mogłaby sparaliżować działanie firmy, pracodawca ma prawo odmówić przyjęcia wszystkich wniosków urlopowych.

Dodatkowo, kwestie związane z dostępnością w konkretnych okresach mogą zostać uregulowane bezpośrednio w umowie o pracę. W takich przypadkach obowiązują zapisy wskazujące na obowiązkową obecność pracownika np. w czasie między świętami a Nowym Rokiem. 

Należy także pamiętać, że Wigilia i Sylwester nie są ustawowo wolne od pracy. Jeżeli przypadają w dni robocze, obowiązuje standardowy grafik pracy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

Obserwuj MyPolacy.de na Facebooku, Instagramie, Threads, YouTube.

Wróć na stronę główną MyPolacy.de.

Zdjęcie: AtlasComposer