Oszustwo podatkowe: Jak uniknąć kary?
Zdarzyło Ci się zrobić błąd – świadomie lub przez niedbalstwo - w rozliczeniu podatkowym lub przy wniosku o Kindergeld na niekorzyść fiskusa lub Familienkasse, albo nie oddałeś w ogóle rozliczenia lub zbyt późno? Zdarzyło Ci się pracować lub zatrudniać „na czarno”? Sprawdź, jak możesz uniknąć kary.
Oszusto podatkowe (Steuerhinterziehung) jest jednym z najbardziej powszechnych deliktów popełnianych w Niemczech.
Wielu Niemcom ciśnienie skoczyło, jak się dowiedzieli, że fiskus nosi się z zamiarem nabycia dysków z danymi niemieckich klientów szwajcarskich banków.
Jednym z najbardziej prominentnych przypadków ostatnich lat był proces legendy piłkarskiej Bayernu Monachium Uli Hoeneß, który w 2014 roku został skazany na 3,5 roku więzienia za oszustwo podatkowe. Jako reakcję na zbyt łagodne traktowanie oszustów podatkowych prawodawca w 2015 zaostrzył prawo skarbowo-karne.
Umyślne oszustwo podatkowe
Oszustwo podatkowe popełnia ten, kto występując wobec administracji skarbowej (Finanzverwaltung), do której oprócz urzędów skarbowych należą też np. Familienkasse i urzędy celne, umyślnie podaje fałszywe lub niepełne informacje lub zaniecha podania informacji, które podać powinien, jeżeli te informacje są istotne dla ustalenia podatku i fiskus przez to straci lub uzyska zbyt późno należny podatek lub Familienkasse wypłaci zbyt duży Kindergeld. Oszust podatkowy musi działać umyślnie. Samo usiłowanie jaki i pomocnictwo oszustwa podatkowego są karalne. Jeżeli urząd skarbowy lub Familienkasse dowie się o okolicznościach, które mogą świadczyć o popełnieniu oszustawa podatkowego, muszą rozpocząć postępowanie karne.
Też nieoddanie rocznego rozliczenia PIT lub mięsiecznego VAT jest traktowane jako oszustwo podatkowe, jeżeli termin na rozliczenie minął. W praktyce urzędy skarbowe najpierw wysyłają upomnienia i nakładają kary administracyjne na podatnika, np. Säumniszuschläge, zanim przekażą sprawę do jednostki Bußgeld- und Strafsachenstelle (BuStra), która ma uprawienia prokuratorskie. Wydanie decyzji o oszacowaniu podatku (Schätzungsbescheid) przez urząd skarbowy i zapłacenie oszacowanego podatku przez podatnika nie znosi jego odpowiedzialności karnej. Do momentu złożenia zaległego rozliczenia BuStra może rozpocząć postępowanie karne.
Kara za umyślne oszustwo podatkowe to pozbawienie wolności do pięciu lat – w razie szczególnie ciężkich przypadków nie mniej niż sześć miesięcy do dziesięciu lat – lub kara grzywny. Szczególnie ciężkie przypadki zachodzą np. wtedy, jeżeli szkoda wyrządzona fiskusowi przekracza EUR 50.000. Dotychczas niekaralny oszust podatkowy, który wyrządza szkodę powyżej EUR 100.000, nie może już raczej liczyć na karę grzywny. Jeżeli szkoda przekroczy EUR 1.000.000, to delikwent też nie może liczyć na zawieszenie kary więzienia.
Umyślne oszustwo podatkowe przedawnia się po pięciu latach – w razie szczególnie ciężkich przypadków po dzisięciu latach. To jest właśnie główny powód, dla którego dokumenty podatkowe należy przechowywać przez minimum dziesięć lat. Należy wziąć pod uwagę, że bieg przedawnienia czy zaniechania oddania rozliczenia zaczyna się dopiero w momencie, kiedy urzędy skarbowe już z reguły nie rozliczyły danego okresu podatkowego.
Skrócenie podatków przez niedbalstwo (leichtfertige Steuerverkürzung)
Jeżeli pojawi się błąd na korzyść podatnika, to BuStra sprawę będzie prowadzić prawie zawsze wstępnie jako umyślne oszustwo podatkowe. Jeżeli w trakcie postępowania okaże się, że nie ma podstaw, aby sądzić, że podatnik działał umyślnie, to kwalifikacja czynu zostanie zmieniona na skrócenie podatków przez niedbalstwo (leichtfertige Steuerverkürzung).
Skrócenie podatków przez niedbalstwo nie jest przestępstwem podatkowym (Steuerstraftat), jak umyślne oszustwo podatkowe, ale wykroczeniem (Ordnungswidrigkeit). Kara tutaj wynosi grzywnę do EUR 50.000.
Nakaz karny (Strafbefehl)
W mniejszych sprawach skarbowo-karnych postępowanie z reguły kończy się bez rozprawy sądowej nakazem karnym.
Nakaz karny wydaje sąd na wniosek urzędu skarbowego lub Familienkasse bez rozprawy. Sąd sprawę bada tylko bardzo powierzchownie i wydaje wyrok – nakaz karny ma moc wyroku skazującego - bez prawdziwego wysłuchania podatnika. Podatnik za to ma możliwość odwołania się od nakazu karnego, co powoduje, że sąd przechodzi do normalnego postępowania karnego, w którym urząd skarbowy lub Familienkasse jak zwyła prokuratura muszą udowodnić popełnienie czynu karnalnego przez podatnika.
Zgłoszenie samego siebie (Selbstanzeige)
Jeżeli czyn karny został już popełniony (Vollendung), z reguły delikwent już nie ma możliwości uniknąć kary przez naprawienie szkody.
W prawie skarbowo-karnym istnieje wyjątek od tej reguły. Prawodawca daje oszuście podatkowemu możliwość zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary. Instytucja zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary jest bardzo kontrowersyjna. Przeciwnicy argumentują, że uczciwy podatnik płaci miesiąc w miesiąc swoje należne podatki a oszust gra grę, w którą z reguły wygrywa. Jak uda mu się oszukać, to zaoszczędzony podatek jest jego zyskiem. Jak nie uda mu się i nastąpią przesłanki, że fiskus go zacznie badać, to uda się do swojego adwokata a ten mu formalnie prawomocne przygotuje zgłoszenie samego siebie i oprócz honorarium adwokata i ewentualnych odsetek karnych nie ma żadnej szkody wobec uczciwego podatnika. Prawodawca uwzględnił tą krytykę i w 2011 r. i 2015 r. zaostrzył formalne wymogi zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary.
Zgłoszenia samego siebie nie ma mocy uniknięcia kary, jeżeli:
- właściwy urząd rozpoczął już sprawdzanie podatnika,
- BuStra lub prokuratura rozpoczęła postępowanie przygotowawcze,
- wyrządzona fiskusowi szkoda pojedynczego czynu przekracza EUR 25.000,
- istnieją przesłanki szczególnie ciężkich przypadków,
- podatnik nie ujawni naraz wszystkich oszustw podatkowych danego podatku z ostatnich dziesięciu lat,
- podatnik nie zapłaci bezzwłocznie zaległy podatek i ewentualne odsetki karne.
Jeżeli wyrządzona fiskusowi szkoda pojedynczego czynu przekracza EUR 25.000 lub istnieją przesłanki szczególnie ciężkich przypadków oszust podatkowy i tak może uzyskać możliwość uniknięcia kary, jeżeli zapłaci oprócz zaległego podatku i odsetek karnych dodatek w wysokości:
- 10%, jeżeli zaległy podatek nie przekracza EUR 100.000,
- 15%, jeżeli zaległy podatek przekracza EUR 100.000 ale nie przekracza EUR 1.000.000,
- 20%, jeżeli zaległy podatek przekracza EUR 1.000.000.
Zgłoszenie same siebie należy starannie przygotować, najlepiej z pomocą adwokata specjalizującego się w prawie podatkowym (Fachanwalt für Steuerrecht). Pan Uli Hoeneß popełnił błąd, że tylko z radcami podatkowomi i emerytowanym urzędnikiem skarbowym przygotował zgłoszenie samego siebie, które – jak stwierdził urząd skarbowy a potem sąd karny - nie spełniało wymogów formalnych, aby uzyskać uniknięcie kary.
Zdjęcie: pixabay.com, autor: falco
