Praca w Niemczech i alimenty w Polsce. To mówi prawo

Mieszkanie w Niemczech i obowiązek płacenia alimentów w Polsce 

Rodzic przebywający na stałe w Niemczech ma obowiązek płacenia alimentów na dziecko mieszkające w Polsce, niezależnie od granic państwowych. Obowiązek alimentacyjny obejmuje zarówno dzieci małoletnie, które nie osiągają dochodów wystarczających na pokrycie własnych potrzeb, jak i pełnoletnie, które z uwagi na dalszą edukację lub stan zdrowia nie są w stanie samodzielnie się utrzymać.

Lokalizacja dziecka nie wpływa na zakres zobowiązań rodziców. Od momentu narodzin aż do uzyskania przez dziecko niezależności finansowej odpowiedzialność za jego utrzymanie spoczywa na obojgu rodzicach, bez względu na miejsce ich zamieszkania. Prawo to ma charakter uniwersalny i nie podlega ograniczeniom wynikającym z obecności granic pomiędzy krajami. 

Praca w Niemczech i płacenie alimentów w Polsce 

Gdy osoba zobowiązana jest do płacenia alimentów i przebywa w Niemczech, a dziecko mieszka w Polsce, możliwe są dwa scenariusze. 

Pierwszy scenariusz dotyczy sytuacji, w której decyzja alimentacyjna została już wydana na terenie Niemiec. Może to być prawomocny wyrok sądowy, zaświadczenie z urzędu ds. młodzieży lub notarialne uznanie zobowiązania. Jeśli dziecko opuściło Niemcy dopiero po wydaniu orzeczenia, egzekucja decyzji o alimentach prowadzona jest zgodnie z niemieckim prawem, niezależnie od miejsca pobytu dziecka. 

Drugi scenariusz obejmuje sytuację, gdy w Niemczech nie wydano jeszcze żadnego tytułu wykonawczego. W takiej sytuacji konieczne jest złożenie wniosku o ustalenie obowiązku alimentacyjnego w kraju zamieszkania dziecka. Gdy dziecko przebywa w Polsce z jednym z rodziców, istnieje możliwość dochodzenia roszczeń alimentacyjnych przed polskim sądem. Postępowania tego typu zazwyczaj prowadzą sądy rejonowe, chyba że kwestia alimentów jest rozstrzygana w trakcie sprawy rozwodowej przed sądem okręgowym.

W przypadku małoletnich dzieci, które najczęściej są stroną takich postępowań, pozew o alimenty składa w ich imieniu przedstawiciel ustawowy, najczęściej rodzic sprawujący opiekę. 

Wysokość alimentów i czynniki brane pod uwagę przy ich ustalaniu przez sądy 

W polskim systemie prawnym brak jest określonych ram dotyczących minimalnej czy maksymalnej wysokości alimentów. Ustawodawca nie przewidział narzędzia analogicznego do niemieckiej Tabeli z Düsseldorfu, co oznacza, że każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. 

Zgodnie z art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wysokość alimentów ustalana jest na podstawie dwóch kluczowych czynników: uzasadnionych potrzeb osoby uprawnionej oraz możliwości finansowych osoby zobowiązanej do ich płacenia.

Podczas ustalania wysokości świadczenia brane są pod uwagę zarówno dochody, jak i sytuacja majątkowa zobowiązanego. Kwota alimentów może więc znacząco się różnić w zależności od poziomu zarobków - inaczej zostanie oceniony obowiązek osoby osiągającej wysokie dochody, a inaczej tej, której przychody oscylują wokół minimalnego wynagrodzenia. 

W przypadku, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów mieszka w Niemczech, kluczową rolę odgrywają jej koszty życia w tym kraju. Dochody, które w Polsce wydają się wysokie, mogą mieć inną wartość realną w za Odrą. Z tego względu sądy nie stosują prostego przelicznika walutowego.

Podczas ustalania alimentów stosowane są różne metody kalkulacji. Jednym z podejść jest klasyfikacja państw według siły nabywczej, opracowana przez Federalne Ministerstwo Finansów. Świat dzielony jest na cztery grupy krajów, co pozwala na proporcjonalne dostosowanie wysokości alimentów w zależności od kosztów życia w danym państwie. Metoda ta, choć stosunkowo prosta, nie zawsze oddaje realia gospodarcze konkretnego kraju.

Wcześniej częstą praktyką było korzystanie z tzw. parytetu pieniądza konsumpcyjnego, opracowywanego przez Federalny Urząd Statystyczny. Pozwalał on na dokładniejsze porównanie siły nabywczej walut, jednak ze względu na złożoność procesu oraz brak aktualizacji danych od 2009 roku, metoda ta straciła na znaczeniu.

Obecnie jednym z narzędzi wykorzystywanych przy takich kalkulacjach są dane publikowane przez Eurostat. Pozwalają one porównać poziom cen konsumpcyjnych w różnych krajach, uwzględniając podatki pośrednie, co daje bardziej precyzyjny obraz realnych kosztów utrzymania. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie wysokości alimentów do warunków ekonomicznych państwa zamieszkania zobowiązanego, z uwzględnieniem faktycznych potrzeb osoby uprawnionej.

Brak zapłaty alimentów. Co można zrobić? 

Brak płatności alimentów przez osobę mieszkającą w Niemczech na rzecz dziecka przebywającego w Polsce nie zwalnia jej z obowiązku finansowego. Istnieje siedem, skutecznych środków prawnych umożliwiających wyegzekwowanie zaległych alimentów w takiej sytuacji. 

1. Egzekucja alimentów w Polsce z niemieckiego orzeczenia lub odwrotnie

Jeżeli sąd w Polsce wydał wyrok zasądzający alimenty, możliwe jest jego wykonanie w Niemczech dzięki procedurze uznania i nadania klauzuli wykonalności zgodnie z rozporządzeniem UE nr 4/2009 dotyczącym obowiązków alimentacyjnych. Wniosek o egzekucję można złożyć w niemieckim urzędzie ds. młodzieży (Jugendamt) lub u niemieckiego komornika (Gerichtsvollzieher), który zajmie się dochodzeniem należnych alimentów.

W przypadku gdy orzeczenie o alimentach zapadło w Niemczech, ale alimenty nie są przekazywane do Polski, również możliwe jest jego wykonanie poprzez polski system prawny. Należy zwrócić się do sądu rejonowego w Polsce o uznanie niemieckiego orzeczenia i wszczęcie egzekucji za pośrednictwem polskiego komornika.

2 .Złożenie wniosku o egzekucję alimentów przez Jugendamt

Niemiecki urząd ds. młodzieży (Jugendamt) oferuje pomoc prawną w sprawach alimentacyjnych, nawet gdy dziecko mieszka za granicą. Można zwrócić się do Jugendamt z wnioskiem o egzekucję świadczenia. Urząd ten ma możliwość ścigania dłużnika alimentacyjnego, zajmowania jego wynagrodzenia czy innych składników majątku na terenie Niemiec. 

3. Zgłoszenie przestępstwa niepłacenia alimentów

Niepłacenie alimentów przez co najmniej trzy miesiące może być uznane za przestępstwo zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Zgłoszenie sprawy na policję lub do prokuratury może skutkować wszczęciem postępowania karnego wobec dłużnika. W Niemczech przestępstwo uchylania się od obowiązku alimentacyjnego (Verletzung der Unterhaltspflicht) zagrożone jest karą grzywny lub pozbawienia wolności do trzech lat.

4. Skorzystanie z konwencji międzynarodowych

Polska i Niemcy są stronami Konwencji Nowojorskiej o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą. Na podstawie tej konwencji można złożyć wniosek o egzekucję alimentów za pośrednictwem organów centralnych obu krajów. W Polsce wniosek taki składa się do Ministerstwa Sprawiedliwości, które przekazuje go do niemieckich organów odpowiedzialnych za egzekucję świadczenia.

5. Wystąpienie o zabezpieczenie świadczeń przez niemiecki urząd pracy (Jobcenter)

W szczególnych przypadkach można ubiegać się o pomoc finansową z niemieckiego systemu socjalnego, jeśli dłużnik alimentacyjny nie wywiązuje się z obowiązków. Urząd pracy (Jobcenter) może czasowo wypłacać świadczenie zastępcze (Unterhaltsvorschuss), które następnie jest egzekwowane od dłużnika.

6. Złożenie pozwu przeciwko dziadkom dziecka

Jeżeli wszystkie metody egzekucji zawiodą, a dłużnik alimentacyjny pozostaje niewypłacalny, polskie prawo przewiduje możliwość dochodzenia alimentów od dalszych członków rodziny, takich jak dziadkowie dziecka. Taki pozew może zostać złożony przed polskim sądem, jednak konieczne jest wykazanie, że dziecko znajduje się w stanie niedostatku, a inne środki egzekucji okazały się nieskuteczne.

7. Świadczenie z funduszu alimentacyjnego 

Osoby uprawnione do alimentów w Polsce, które mimo posiadania prawomocnego tytułu wykonawczego nie otrzymują należnych świadczeń z powodu bezskutecznej egzekucji, mogą ubiegać się o wsparcie z funduszu alimentacyjnego. System ten zapewnia tymczasowe źródło dochodu dla dzieci i młodzieży, gdy zobowiązany rodzic uchyla się od płacenia alimentów.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują:

• do ukończenia przez dziecko 18. roku życia,
• do momentu zakończenia nauki w szkole średniej lub na uczelni wyższej, jednak nie dłużej niż do osiągnięcia 25. roku życia,
• bezterminowo w przypadku osób posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dostęp do funduszu uzależniony jest od kryterium dochodowego, które na okres świadczeniowy 2024/2025 wynosi 1209,00 zł netto na osobę w rodzinie. Przekroczenie tej kwoty powoduje utratę prawa do świadczenia.

Wysokość wypłacanego świadczenia alimentacyjnego odpowiada kwocie zasądzonej w orzeczeniu sądowym, jednak nie może przekroczyć limitu 1000 zł miesięcznie na osobę uprawnioną. Środki te wypłacane są regularnie co miesiąc, zapewniając podstawowe wsparcie finansowe w przypadku bezskutecznych prób egzekwowania alimentów od dłużnika.

Aby uzyskać świadczenie z funduszu alimentacyjnego, należy złożyć wniosek w urzędzie gminy lub miasta właściwym dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Do wniosku należy dołączyć dokumentację potwierdzającą bezskuteczność egzekucji alimentów oraz zaświadczenie o dochodach rodziny w celu weryfikacji spełnienia kryterium dochodowego.

Jak długo trzeba płacić alimenty na dziecko w Polsce pracując w Niemczech? 

Obowiązek alimentacyjny to kwestia, która budzi wiele wątpliwości, zwłaszcza gdy rodzic mieszka i pracuje za granicą, a dziecko pozostaje w Polsce. Wśród najczęstszych przekonań pojawia się pogląd, że alimenty należą się dziecku jedynie do osiągnięcia pełnoletności. Jednak zgodnie z polskim prawem, granica ta nie zawsze oznacza koniec obowiązku finansowego.

Polski Kodeks rodzinny i opiekuńczy precyzuje, że alimenty należy płacić do momentu, aż dziecko będzie zdolne do samodzielnego utrzymania się, niezależnie od wieku. Sytuacja ta często dotyczy rodziców mieszkających za granicą, na przykład w Niemczech, którzy mają obowiązek regularnego przekazywania środków na utrzymanie dziecka mieszkającego w Polsce.

Kluczowe kwestie dotyczące obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka mieszkającego w Polsce:

• Brak sztywnej granicy wieku: Obowiązek alimentacyjny nie kończy się automatycznie wraz z ukończeniem przez dziecko 18. roku życia. Jeśli kontynuuje ono naukę lub nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, rodzic nadal ma obowiązek zapewnienia mu środków na utrzymanie.
• Kontynuacja nauki przedłuża obowiązek alimentacyjny: W przypadku kontynuowania nauki w szkole średniej lub na studiach wyższych, alimenty muszą być wypłacane aż do momentu ukończenia edukacji lub uzyskania przez dziecko możliwości samodzielnego utrzymania się.
• Stan zdrowia jako czynnik wpływający na obowiązek alimentacyjny: W przypadku dzieci z niepełnosprawnością lub innymi ograniczeniami zdrowotnymi, które uniemożliwiają podjęcie pracy zarobkowej, obowiązek alimentacyjny może trwać bezterminowo.
• Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego: Rodzic może zostać zwolniony z obowiązku płacenia alimentów, jeśli dziecko posiada własne dochody lub majątek pozwalający na samodzielne utrzymanie się (np. spadek lub renta). Zwolnienie możliwe jest również wtedy, gdy dorosłe dziecko nie podejmuje działań w celu usamodzielnienia się lub gdy utrzymywanie go byłoby dla rodzica szczególnie uciążliwe finansowo.
• Obowiązek formalnego zakończenia płacenia alimentów: Zaprzestanie płacenia alimentów bez oficjalnego orzeczenia sądu może skutkować narastaniem zaległości. Jeśli rodzic uznaje, że dziecko jest już zdolne do samodzielnego utrzymania się, powinien złożyć pozew o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
• Praca za granicą a obowiązek alimentacyjny: Miejsce zamieszkania lub pracy rodzica nie wpływa na obowiązek alimentacyjny. Nawet jeśli rodzic mieszka i pracuje w Niemczech, alimenty zasądzone przez polski sąd muszą być wypłacane na rzecz dziecka w Polsce. W razie braku płatności, egzekucję można przeprowadzić za pośrednictwem niemieckich organów, takich jak Jugendamt lub niemieckiego komornika. 

Obowiązek płacenia alimentów na dziecko w Polsce, nawet przez rodzica pracującego w Niemczech, trwa do momentu, aż dziecko osiągnie pełną niezależność finansową. Sam fakt osiągnięcia pełnoletności nie kończy automatycznie tego zobowiązania. 

Rodzice, którzy nie chcą już dalej płacić alimentów,  muszą pamiętać o konieczności uzyskania odpowiedniego orzeczenia sądowego. Brak formalności może prowadzić do nieporozumień, a w skrajnych przypadkach nawet do postępowań egzekucyjnych. Dlatego każda decyzja w tym zakresie powinna być podejmowana z rozwagą i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Praca w Niemczech i alimenty w Polsce - podsumowanie 

• Rodzic mieszkający w Niemczech ma obowiązek płacenia alimentów na dziecko w Polsce aż do jego samodzielności finansowej, niezależnie od wieku czy miejsca zamieszkania dziecka.
• Pracując w Niemczech, należy płacić alimenty w Polsce zgodnie z wyrokiem sądu; egzekucja możliwa jest zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, wykorzystując prawo międzynarodowe.
• Sąd ustala alimenty indywidualnie, biorąc pod uwagę potrzeby dziecka i możliwości finansowe rodzica, uwzględniając koszty życia w kraju zamieszkania zobowiązanego.
• W przypadku niepłacenia alimentów można złożyć wniosek o egzekucję w Polsce lub Niemczech, skorzystać z Jugendamt, funduszu alimentacyjnego lub zgłosić sprawę do prokuratury.
• Obowiązek alimentacyjny trwa do momentu usamodzielnienia się dziecka; pełnoletność nie kończy zobowiązania, a zakończenie płatności wymaga decyzji sądu.

Obserwuj MyPolacy.de na Facebooku, Instagramie, Threads, YouTube. 

Masz temat który może nas zainteresować lub chcesz się podzielić z nami informacjami? Napisz do nas maila na adres redakcja@mypolacy.de. 

Wróć na stronę główną MyPolacy.de.

Zdjęcie: halfpoint
Wykorzystane źródła: anwalt.de, gov.pl, kanzlei-hasselbach.de.