Urlop okolicznościowy. Kiedy masz do niego prawo?
Istnieje kilka sytuacji, w których pracownicy nie muszą obciążać swojego konta urlopowego - są to między innymi swój ślub, narodziny dziecka lub śmierć bliskiej osoby. W niektórych przypadkach mogą skorzystać z tak zwanego urlopu okolicznościowego. Kiedy on przysługuje i w jakich sytuacjach można o niego wnioskować?
O ile umowa o pracę nie stanowi inaczej, każdy pracownik może w określonych sytuacjach zdecydować się na skorzystanie z urlopu okolicznościowego, który może trwać do kilku dni. Co ważne, może to być także płatna forma uzasadnionej nieobecności w pracy. Komu jednak przysługuje i na jakich warunkach?
Czym właściwie jest urlop okolicznościowy?
Z prawnego punktu widzenia urlop okolicznościowy to "wzajemne zwolnienie obu stron umowy o pracę z głównych obowiązków wynikających ze stosunku pracy". Marc André Gimmy, prawnik i specjalista ds. prawa pracy wyjaśnia, że jeśli pracownik w takiej formie jest zwolniony z obowiązku pracy, to pracodawca może, choć nie musi wypłacać za ten okres wynagrodzenia. Właściwie przez ten okres dochodzi do "czasowego zawieszenia stosunku pracy".
W potocznym użyciu tego terminu urlop okolicznościowy najczęściej oznacza zwolnienie z obowiązku pracy przy jednoczesnym dalszym wypłacaniu należnego pracownikowi wynagrodzenia. W takich sytuacjach nierzadko urlop ten traktowany jest po prostu jako dodatkowy dzień urlopu i jest odpowiednio opłacany.
W jaki sposób uregulowany prawnie jest urlop okolicznościowy?
Co do zasady, urlop okolicznościowy nie jest regulowany przez niemieckie prawo. W przeciwieństwie do przepisów związanych z tradycyjnym urlopem wypoczynkowym, które są uregulowane w federalnej ustawie urlopowej i są powszechnie znane większości pracowników, zdaniem Gimmy'ego często pracownikom brakuje dogłębnej wiedzy na temat warunków przyznawania urlopu specjalnego.
Zawsze jednak warto szczegółowo przyjrzeć się umowie o pracę lub układowi zbiorowemu. Gimmy twierdzi, że często istnieją "mniej lub bardziej szczegółowe przepisy" dotyczące okoliczności, w jakich pracownicy mogą ubiegać się o otrzymanie kilkudniowego płatnego urlopu okolicznościowego.
Paragraf 616 niemieckiego kodeksu cywilnego, a urlop okolicznościowy
Jeśli w umowie o pracę lub umowie zakładowej nie ma informacji na temat urlopu okolicznościowego, może pomóc paragraf 616 niemieckiego kodeksu cywilnego (BGB). W pewnych okolicznościach stanowi on podstawę prawną do (płatnego) urlopu okolicznościowego. Zasadniczo stanowi on, że "jeśli pracownik jest tymczasowo pozbawiony możliwości wykonywania pracy z powodów osobistych, nadal otrzymuje rekompensatę za przestój".
Prawnik zaleca jednak, aby wykazać się należytą ostrożnością. "Ponieważ ta regulacja jest uznaniowa, to znaczy, że może być określona, zmieniona, a nawet wyłączona przez umowę o pracę, układ zbiorowy czy układ zakładowy, nie dotyczy to wszystkich możliwych rodzajów stosunku pracy" - dodał.
Jeśli jednak spełnione są wszystkie wymogi § 616 BGB, pracownicy mają prawo do zwolnienia ich z pracy przez pracodawcę i dalszego wypłacania wynagrodzenia za ten okres. Należy jednak zauważyć, że paragraf 616 niemieckiego kodeksu cywilnego obejmuje jedynie tymczasowe okoliczności. Z reguły zakłada się tutaj 1 lub 2 dni.
Na jakie okazje można otrzymać urlop okolicznościowy?
Uzasadniać prawo do urlopu okolicznościowego mogą przede wszystkim specjalne imprezy rodzinne, na których obecność pracownika jest niezbędna. Są to:
- dzień własnego ślubu lub rejestracji związku cywilnego zgodnie z ustawą o związkach cywilnych,
- pogrzeby w bliskich kręgach rodzinnych (rodzice, dzieci, małżonkowie, rodzeństwo),
- narodziny dziecka,
- nieprzewidziana choroba bliskich krewnych wymagająca opieki domowej,
- relokacja operacyjna lub związana z pracą,
- wizyta u lekarza, jeśli niemożliwe jest wpłynięcie na czas wizyty.
Czy stosunek pracy odgrywa rolę w przypadku urlopu okolicznościowego?
Kaarina Hauer, szefowa działu doradztwa prawnego w Izbie Pracy w Bremie wyjaśniła, jaki wpływ na ten rodzaj urlopu ma stosunek pracy. Pracodawcy, którzy nie mają umowy lub układu zbiorowego pracy, zazwyczaj są bardziej przychylnie nastawieni, jeśli chodzi o urlop okolicznościowy w szczególnych sytuacjach życiowych.
Dużą rolę może również odgrywać czas trwania stosunku pracy. Osoba zatrudniona na czas określony, wynoszący 6 miesięcy, prawdopodobnie dostanie mniej dni urlopu okolicznościowego na indywidualne wydarzenia niż osoba, która jest zatrudniona w firmie od 20 lat. Co do zasady stosunki pracy są lepiej zabezpieczone dzięki układom zbiorowym – nawet w przypadku płatnego urlopu okolicznościowego.
Czy konieczne jest zatwierdzenie urlopu okolicznościowego?
Zasadniczo obowiązują konkretne zasady w tym zakresie. Zazwyczaj pracodawca jest zobligowany do oficjalnego zaakceptowania wniosku o udzielenie urlopu okolicznościowego. W wielu kwestiach związanych z interakcją zawodową istnieje również zasada, zgodnie z którą warto dać pracodawcy znać wcześniej o chęci wzięcia takiego urlopu, aby możliwe było przedsięwzięcie środków zapobiegawczych.
Jeżeli pracodawca odrzuci wniosek o urlop okolicznościowy, musi to uzasadnić. Pracownicy nadal mają wówczas możliwość ubiegania się o urlop zwykły lub bezpłatny.
Źródło: t-online.de / Zdjęcie: depositphotos.com, autor: dima_sidelnikov
