Wojna w Ukrainie: Kiedy korzystanie z niechlubnej litery "Z" jest karalne w Niemczech?

Początkowo znak "Z" był widoczny jedynie na pojazdach i mundurach rosyjskich żołnierzy. Z biegiem czasu coraz częściej można było go zauważyć również na cywilnych pojazdach i odzieży. W prostej linii oznaczało to, że osoby identyfikujące się z tym symbolem są przychylnie nastawione do agresji Władimira Putina w Ukrainie.

Czy używanie znaku "Z" w Niemczech jest przestępstwem?

Rosyjskie Ministerstwo Obrony w jednym z wpisów na Instagramie wyjaśniło, co kryje się za literą "Z". Oznacza ona skrót od "Za Pobedu", co można tłumaczyć jako "Do zwycięstwa". Biorąc pod uwagę obecne wydarzenia, właściwie od razu było jasne, że oznacza to odniesienie do sukcesu inwazji w Ukrainie. Jednym z potwierdzeń było również nagranie rosyjskiej posłanki, które zamieściła na Facebooku. Widać na nim było, jak maluje symbol "Z" na swojej marynarce i wspiera armię.

Czy propagowanie znaku "Z" może zostać uznane za promowanie i wspieranie agresji? Jeśli tak, może to podlegać karze na mocy niemieckiego prawa. Zgodnie z art. 140 kodeksu karnego (StGB) tolerowanie określonych przestępstw jest czynem karalnym. Obejmuje to również zgodę na wojnę agresywną (zgodnie z § 140 nr 2 StGB w połączeniu z § 138 ust. 1 nr 5 StGB i § 13 VStGB). Dopóki takie akcje wsparcia mają miejsce tylko w Rosji, nie mogą być karane w Niemczech zgodnie z przepisami międzynarodowego prawa karnego (§§ 3-7 StGB).

W międzyczasie fala poparcia wobec rosyjskiej inwazji przeniosła się również do Niemiec, gdzie dostrzeżono samochody, koszulki, flagi czy ściany domów z namalowanym znakiem "Z". Jeżeli takie działania wspierające są prawnie objęte art. 140 kodeksu karnego, niemieckie organy ścigania karnego są co do zasady zobowiązane do interwencji (tzw. zasada legalności, art. 152 ust. 2, 160, 163 kodeksu postępowania karnego). Jeśli podejrzanym jest obywatel innego kraju, wówczas może mieć problem z dalszym pobytem w Niemczech.

Jak rozpoznać, czy dana osoba wspiera inwazję Rosji?

Fakt, że inwazja jest wojną agresywną (§ 13 VStGB), powinien być oczywisty i bez większych problemów można go udowodnić w postępowaniu karnym. Zgodnie ze wszystkimi źródłami niezwiązanymi z walczącymi stronami, takie działania naruszają Kartę Narodów Zjednoczonych, ponieważ są skierowane przeciwko suwerenności terytorialnej innego państwa - rzeczywiste egzekwowanie i ochrona oddzielenia się części Republiki Ukrainy z naruszeniem prawa międzynarodowego i przeciwko jego niezależności politycznej (egzekwowanie polityki przyjaznej lub przynajmniej neutralnej wobec Rosji).

Czy zatem publiczne demonstrowanie znaku "Z" oznacza otwarte popieranie agresji wojsk Putina? Takie zachowanie określane jest jako "przyzwolenie" na popełnianie przestępstwa, jeśli jest "wyraźne" w tym sensie, że może zaistnieć bardzo duże prawdopodobieństwo, że przeciętny człowiek dojdzie do wniosku, iż zachowanie ma na celu wyrażenie pozytywnej oceny wobec przestępstwa.

Aby uniknąć jakichkolwiek nieporozumień, definicja ta powinna zostać uzupełniona wyjaśnieniem. Decydującym czynnikiem jest przeciętna osoba, która - w przypadku wyrażeń werbalnych - ma opanowany dany język, nawet jeśli jest to dla niej język obcy. W przypadku wypowiedzi symbolicznej - tak jak w przypadku znaku "Z" - należy skupić się na przeciętnej osobie, która zna zwyczajowe możliwe znaczenia użycia tego symbolu.

Istnieje wiele sytuacji i kontekstów, w których odbiorca z trudem może wpaść na pomysł, że inwazja powinna być wspierana. Przykładem może być użycie znaku "Z" i wykonanie go ręcznie, zintegrowanie go z bramą ogrodową lub przymocowanie go do drzwi wejściowych. Odbiorca spontanicznie może pomyśleć, że mieszka tam ktoś, kogo imię zaczyna się na literę "Z". W innym przypadku profesjonalnie wydrukowane lub nawet wplecione w ubranie znaki z literą "Z" mogą z kolei zwiastować, że dana osoba jest fanem postaci "Zorro". Takich przykładów może być znacznie więcej.

Źródło: lto.de / Zdjęcie: depositphotos.com, autor: YuriiKochubey