Wstrzymanie renty wdowiej w Niemczech. Kiedy może do tego dojść?

Prawo do renty wdowiej w Niemczech 

Niemieckie prawo jasno określa, kiedy osoba otrzymująca emeryturę oraz pracująca, może liczyć na wdowią rentę po zmarłej żonie lub małżonku. 

W przypadku emerytów, świadczenie emerytalne wypłacane jest w pełnej wysokości, natomiast renta wdowia podlega pomniejszeniu o określony dochód netto. Dla obliczeń od kwoty brutto emerytury odejmuje się ryczałt w wysokości 14 procent, co pozwala ustalić wartość netto świadczenia. Osoby, które przeszły na emeryturę przed 2011 rokiem, podlegają niższej stawce, wynoszącej 13 procent. Jeśli dochód netto z emerytury nie przekracza ustawowego progu wynoszącego obecnie 1038,05 euro, renta wdowia może być przyznana w pełnej wysokości.

Na przykład, wdowa z Monachium może liczyć na pełną rentę wdowią w kwocie 800 euro brutto oraz własną emeryturę wynoszącą 1600 euro brutto. Po odliczeniu 14 procent od emerytury ustawowej uzyskuje kwotę netto 1376 euro, co oznacza przekroczenie progu zwolnienia o 337,95 euro. Od tej różnicy odlicza się 40 procent, co daje 135,18 euro. W efekcie renta wdowia zostaje obniżona do 665 euro brutto, od których naliczane są składki na ubezpieczenie zdrowotne i pielęgnacyjne. Łączna kwota świadczeń brutto wynosi w takim przypadku 2265 euro.

Z kolei osoby pracujące, które nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego, podlegają podobnym zasadom, choć sposób wyliczania dochodu netto różni się od stosowanego w przypadku emerytów. Dla pracowników etatowych od dochodu brutto odlicza się ryczałt w wysokości 40 procent. Na przykład, dochód brutto w wysokości 2000 euro po zastosowaniu tego odliczenia daje 1200 euro netto. Ta kwota jest następnie porównywana z ustawowym progiem. Różnica pomiędzy dochodem netto a progiem w wysokości 1038,05 euro jest podstawą do dalszego obniżenia renty wdowiej.

Dla przykładu, mężczyzna zarabiający 2000 euro brutto uzyskuje po odliczeniu ryczałtu dochód netto w wysokości 1200 euro. Kwota ta przekracza próg o 161,95 euro, z czego 40 procent, czyli 64,78 euro, zostaje odjęte od przysługującej mu renty wdowiej. 

Możliwość uzyskania renty wdowiej od pracodawcy była przedmiotem analizy Sądu Pracy w Hamburgu (sygn. akt: 4 Ca 313/22). Sprawa dotyczyła powódki, która domagała się wypłaty świadczenia po śmierci męża. Para była w związku małżeńskim przez 25 lat, jednak były pracodawca zmarłego odmówił realizacji tego świadczenia.

Renta wdowia i umowa między pracownikiem, a pracodawcą 

Prawo do renty wdowiej przysługuje zazwyczaj małżonkom lub partnerom życiowym, którzy pozostawali w związku formalnym w chwili śmierci współmałżonka lub partnera. Wymagane jest jednak, aby związek trwał co najmniej rok, chyba że śmierć nastąpiła wskutek wypadku. Zgodnie z zasadami niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego (DRV), istnieją dodatkowe kryteria. Pozostały przy życiu małżonek nie może ponownie zawrzeć związku małżeńskiego, a zmarły powinien przez minimum pięć lat opłacać składki na ubezpieczenie. 

W omawianej sprawie wszystkie powyższe warunki zostały spełnione. Małżeństwo zawarto w 1996 roku, a mąż powódki przeszedł na emeryturę dwa lata później, w 1998 roku. Problem wynikał z zapisów umowy zawartej między pracodawcą a pracownikiem. Pracodawca określił, że wypłata renty wdowiej będzie możliwa wyłącznie wtedy, gdy małżeństwo zostało zawarte co najmniej pięć lat przed przejściem pracownika na emeryturę. 

Różne firmy w Niemczech mogą stosować odmienne zasady wynikające z regulaminów zakładowych, układów zbiorowych czy warunków umownych. Regulacje te mogą w znaczący sposób odbiegać od standardowych przepisów zawartych w Kodeksie Ubezpieczeń Społecznych (Sozialgesetzbuch VI), przez co nieporozumienia są rozstrzygane przez sądy. 

Wstrzymanie wypłaty renty wdowiej w Niemczech 

Sąd Pracy w Hamburgu rozstrzygnął sprawę dotyczącą odmowy wypłaty renty wdowiej, w której pracodawca powołał się na klauzulę wymogu pięcioletniego stażu małżeńskiego przed przejściem na emeryturę. Powódka, wdowa po byłym pracowniku, nie spełniła tego kryterium, ponieważ małżeństwo zostało zawarte w krótszym czasie, niż pięć lat przed przejściem jej małżonka na emeryturę - ten zapis dawał pracodawcy prawo do odmowy wypłaty renty wdowiej. 

Wdowa złożyła pozew po odmowie wypłaty świadczenia przez pracodawcę. W argumentacji powołała się na przepisy Powszechnej Ustawy o Równym Traktowaniu oraz unijny zakaz dyskryminacji, wskazując, że zastosowanie klauzuli pięcioletniego małżeństwa prowadzi do nierównego traktowania ze względu na płeć i wiek. Jej zdaniem taka regulacja stawia kobiety w mniej korzystnej sytuacji.

Orzeczenie sądu było jednoznaczne. Stwierdzono, że klauzula pięcioletniego stażu małżeństwa nie stanowi dyskryminacji ze względu na wiek, ponieważ jej celem jest ochrona interesów finansowych pracodawcy i umożliwienie odpowiedniego planowania zobowiązań emerytalnych. Nie uznano również zarzutu dyskryminacji płciowej, ponieważ zasada dotyczy w równym stopniu zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

Sąd przyznał rację pracodawcy, uzasadniając, że ograniczenia związane z wypłatą renty rodzinnej są zgodne z prawem, o ile opierają się na jasnych i przewidywalnych zasadach. Tego rodzaju regulacje mają szczególne znaczenie w kontekście długoterminowych zobowiązań finansowych, takich jak świadczenia emerytalne finansowane przez pracodawcę w Niemczech.

Obserwuj MyPolacy.de na Facebooku, Instagramie, Threads, YouTube i X (dawniej Twitter).

Wróć na stronę główną MyPolacy.de.

Zdjęcie: Depositphotos.com, autor: yacobchuk1
Źródło: fr.de