Informacje o podatkach. Jakie urzędy i organy w Niemczech mają do nich dostęp?

Jakie dane osób przebywających w Niemczech trafiają do urzędu skarbowego oraz innych, państwowych organów? 

Na terenie Niemiec dane obywateli oraz rezydentów są systematycznie przekazywane różnym instytucjom publicznym. Dzieje się to zarówno z powodów fiskalnych, jak i administracyjnych. Informacje te trafiają do urzędów poprzez szereg kanałów, w tym pracodawców, banki, biura meldunkowe, sądy czy organy imigracyjne.

Pracodawcy i ubezpieczenia społeczne

Przy zatrudnieniu dane dotyczące wysokości wynagrodzenia i potrąconych podatków przesyłane są drogą elektroniczną do odpowiedniego urzędu skarbowego. Jednocześnie instytucje ubezpieczeń społecznych raportują opłacone składki do systemu zabezpieczenia społecznego, obejmującego m.in. ubezpieczenie emerytalne i zdrowotne.

Sektor bankowy i finanse

Banki zobowiązane są do zgłaszania informacji o rachunkach i dochodach kapitałowych zwolnionych z podatku, jeśli skorzystano z ulg. W sytuacjach podejrzenia unikania opodatkowania urząd skarbowy może uzyskać dostęp do danych w ramach procedury automatycznego wglądu w konta bankowe. 

Federalny Centralny Urząd Podatkowy

Federalna instytucja podatkowa nadaje osobom aktywnym zawodowo indywidualny numer identyfikacyjny działalności gospodarczej oraz numer podatkowy (Tax ID). Obsługiwany jest również system wymiany informacji podatkowych z zagranicznymi administracjami skarbowymi. Rejestrowane są także numery VAT i monitorowane są transakcje wewnątrzunijne.

Biura meldunkowe i obywatelskie

Przy każdej zmianie adresu zameldowania w Niemczech, dane trafiają automatycznie do systemu podatkowego. Zgłaszane jest zarówno główne miejsce zamieszkania oraz pozostałe. Możliwość weryfikacji zasadności rozliczeń związanych z podwójnym gospodarstwem domowym leży po stronie urzędu. Do niemieckiego urzędu skarbowego zgłaszane są również urodzenia, dane dotyczące zawarcia małżeństw, rozwodów i zgonów. Na podstawie tych danych przydzielany jest numer identyfikacji podatkowej, a w przypadku zmiany stanu cywilnego – aktualizowana jest klasa podatkowa.

Zmiany klasy podatkowej po ślubie lub rozwodzie

Po zawarciu związku małżeńskiego bądź rozwodzie odpowiednie informacje automatycznie przesyłane są do niemieckiego urzędu skarbowego. Klasy podatkowe aktualizowane są zgodnie z obowiązującym systemem, jednak możliwość wyboru określonego modelu opodatkowania (np. kombinacji klas III i V) wymaga złożenia osobnego wniosku.

Rejestry gruntów i sprawy notarialne

Informacje o transakcjach nieruchomościami przekazywane są z urzędów ksiąg wieczystych. Notariusze informują urząd skarbowy w Niemczech o czynnościach prawnych mających skutki podatkowe, takich jak darowizny czy sprzedaż.

Rejestracja pojazdów

Dane dotyczące właścicieli i pojazdów trafiają do niemieckiej skarbówki w związku z obowiązkiem uiszczania podatku od środków transportu.

System emerytalny i rynek pracy

Zakład Ubezpieczeń Emerytalnych zgłasza do urzędu skarbowego w Niemczech wypłaty świadczeń oraz składki uiszczane w okresie emerytury. Urzędy pracy raportują do Finanzamtu wypłacone zasiłki oraz powiązane składki. 

Ubezpieczenia zdrowotne i opiekuńcze

Ubezpieczyciele działający w publicznym oraz prywatnym systemie, przekazują informacje do urzędu skarbowego w Niemczech o wysokości składek zdrowotnych oraz opiekuńczych, co ma istotny wpływ na roczne zeznanie podatkowe. 

Administracja imigracyjna

Dane dotyczące zezwoleń na pobyt, naturalizacji, statusu wizowego czy sytuacji finansowej cudzoziemców trafiają do właściwych urzędów,  w tym Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców, urzędów imigracyjnych, służb celnych, a także placówek dyplomatycznych.

Wymiar sprawiedliwości i organy ścigania

Sądy informują urzędy skarbowe w Niemczech o przypadkach upadłości, zarówno w przypadku osób prywatnych, jak i firm. Policja, prowadząc dochodzenia finansowe, może przekazywać zgromadzone informacje do organów odpowiedzialnych za ściganie przestępstw podatkowych.

Wymiana danych osób przebywających w Niemczech pomiędzy poszczególnymi urzędami i organami państwowymi 

Administracja publiczna w Niemczech opiera się na szerokim systemie wymiany danych między różnymi urzędami i organami państwowymi. Informacje dotyczące osób przebywających na terenie Niemiec przekazywane są między instytucjami m.in. w celu kontroli podatkowej, weryfikacji prawa do świadczeń czy sprawdzenia legalności pobytu.

Zgłaszanie informacji do instytucji socjalnych

W przypadku otrzymywania zasiłku Bürgergeld, dane o majątku i dochodach, jeśli ich wysokość przekracza dopuszczalne limity, mogą zostać w Niemczech przekazane z urzędu skarbowego do urzędu pracy. Może to skutkować cofnięciem przyznanych świadczeń lub koniecznością ich zwrotu.

W przypadku świadczeń rodzicielskich, podstawą oceny sytuacji finansowej beneficjentów są zeznania podatkowe. W razie niejasności lub podejrzenia nieprawidłowości, instytucja wypłacająca świadczenia może zwrócić się do urzędu skarbowego o udostępnienie dodatkowych informacji.

Przekazywanie danych o dochodach emerytalnych

Dochody z niemieckiej emerytury podlegające opodatkowaniu przesyłane są przez urząd skarbowy do Centralnego Urzędu ds. Aktywów Emerytalnych, działającego w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. Procedura ta dotyczy również osób, które oprócz emerytury uzyskują dodatkowe przychody.

W przypadku wykrycia niezgodności lub nieujawnionych źródeł dochodu, możliwe jest wszczęcie kontroli podatkowej. Sam zakład ubezpieczeń nie podejmuje działań zwrotnych – decyzje w tym zakresie pozostają w gestii administracji skarbowej. Osoby, które po czasie odkrywają błędy w rozliczeniach, muszą liczyć się z koniecznością dopłaty podatku, a także z potencjalnymi dodatkowymi kosztami za opóźnienia w uregulowaniu zobowiązań podatkowych. 

Przekazywanie danych do organów imigracyjnych

Informacje o sytuacji podatkowej osób przebywających w Niemczech mogą trafić do urzędów ds. migracji, jeśli istnieje ku temu podstawa prawna lub podejrzenie naruszenia przepisów. Dotyczy to m.in. posiadaczy wiz pracowniczych, osób samozatrudnionych i innych, których status pobytowy wiąże się z wymogiem przedstawienia dowodu dochodu.

Informacje mogą zostać przekazane do urzędów ds. migracji w przypadku podejrzenia zatajenia dochodów, fałszywych danych w dokumentach lub sygnałów wskazujących na prowadzenie na terenie Niemiec nielegalnej działalności. Takie zgłoszenie może wpłynąć na dalsze prawo do legalnego pobytu.

Przekazanie sprawy do organów ścigania

W sytuacji, gdy niemiecki urząd skarbowy stwierdzi potencjalne uchylanie się od opodatkowania, sprawa trafia do organu kontroli skarbowej lub do prokuratury. W przypadku podejrzeń dotyczących prania pieniędzy, zgłoszenie kierowane jest do Jednostki Wywiadu Finansowego (FIU), działającej przy administracji celnej.

Zgłoszenia tego typu dotyczą m.in. zatajenia dochodów, prowadzenia fikcyjnych działalności, pracy na czarno oraz niejasnych źródeł pochodzenia pieniędzy. Po analizie zgromadzonych danych, FIU może skierować sprawę do policji kryminalnej lub prokuratury federalnej.

Dane przekazywane do samorządów

Miasta i gminy otrzymują od urzędów skarbowych informacje niezbędne do obliczenia lokalnych podatków. Dotyczy to przede wszystkim podatku od nieruchomości, działalności gospodarczej oraz tzw. podatku od drugiego domu, w przypadku osób posiadających dodatkowe miejsce zamieszkania na terenie danej gminy.

Wymiana danych o dochodach osób samozatrudnionych z władzami lokalnymi ogranicza się do przypadków związanych z rozliczeniem podatku od działalności gospodarczej.

Dostęp urzędu skarbowego w Niemczech do informacji na temat konta bankowego 

Dostęp do informacji bankowych osób rozliczających się z podatków w Niemczech jest prawnie uregulowany. Choć obowiązuje tajemnica bankowa, urzędy skarbowe dysponują konkretnymi narzędziami umożliwiającymi weryfikację danych finansowych podatników. Ramy prawne tego procesu wyznacza ustawa o wspieraniu uczciwości podatkowej z 2003 roku, określająca warunki, zakres i procedurę kontroli związaną z analizą danych na koncie bankowym.

Na pierwszym etapie wymagane informacje pozyskuje się bezpośrednio od podatnika. Jeśli nie zostaną one dostarczone, możliwe jest uruchomienie tzw. zapytania o konto. Procedura ta realizowana jest przez Federalny Centralny Urząd Skarbowy na wniosek właściwego Finanzamtu. Przed jej wdrożeniem analizowana jest zasadność takiego działania, a po zakończeniu kontroli wynik przekazywany jest podatnikowi, chyba że stanowiłoby to zagrożenie dla toczącego się postępowania wyjaśniającego.

W pierwszym kroku uzyskiwane są dane ogólne, takie jak numer rachunku, dane właściciela, daty otwarcia i zamknięcia konta, a także informacje o osobach upoważnionych do jego obsługi. Gdy podstawowe informacje okażą się niewystarczające, urzędnicy mają prawo zażądać dokumentacji szczegółowej, w tym historii przelewów i sald.

Dalsze kroki podejmowane są w sytuacjach, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie nieprawidłowości podatkowych. Posiadanie wielu rachunków bankowych, brak rozliczeń mimo obowiązku podatkowego czy niestandardowe przepływy środków, to sygnały, które mogą skłonić urząd do wszczęcia pogłębionej analizy.

Zakres kontroli może objąć nie tylko krajowe konta bankowe. W ramach międzynarodowej wymiany danych finansowych, informacje przekazywane są również o rachunkach prowadzonych za granicą, w tym w Polsce czy innych państwach Unii Europejskiej. Zobowiązanie do przekazywania takich danych spoczywa na instytucjach finansowych uczestniczących w międzynarodowej sieci raportowania – aktualnie obejmującej 119 państw. Informacje te trafiają do niemieckiego Centralnego Urzędu Skarbowego, gdzie wykorzystywane są w procesach kontroli krzyżowej.

Konsekwencje związane z wymianą danych w Niemczech pomiędzy poszczególnymi urzędami i organami państwowymi 

Przepływ informacji pomiędzy instytucjami państwowymi w Niemczech wywołuje konkretne skutki dla osób fizycznych i prawnych. Szczególnie istotne okazują się dane pochodzące z rozliczeń podatkowych, które, w zależności od ich treści, mogą uruchomić działania innych urzędów.

Stwierdzenie wysokich dochodów lub zgromadzonego majątku może skutkować w Niemczech korektą przyznanych świadczeń socjalnych. W przypadku Bürgergeld, zasiłku Wohngeld czy różnych form wsparcia dla rodziców, tj. Kindergeld czy Elterngeld, wykazane nadwyżki finansowe mogą prowadzić do zmniejszenia wypłat, ich wstrzymania, a nawet żądania zwrotu wcześniej otrzymanych środków.

Osoby spoza Niemiec, których status imigracyjny uzależniony jest od spełnienia kryteriów dochodowych, na przykład samozatrudnieni lub pracownicy z wykształceniem kierunkowym, mogą zostać poproszone o ponowne udowodnienie zdolności do samodzielnego utrzymania się. Rozbieżności między oświadczeniami a danymi podatkowymi bywają podstawą do ponownego rozpatrzenia zezwolenia na pobyt.

Ujawnienie nieprawidłowości w rozliczeniach, takich jak zatajenie dochodów, nielegalne źródła przychodu czy działania noszące znamiona prania pieniędzy, prowadzi do przekazania sprawy odpowiednim służbom. Urzędy kontroli skarbowej, prokuratura lub administracja celna podejmują wówczas dalsze kroki, zaczynając od analizy dokumentacji kończąc na działaniach śledczych, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy.

Niepłacenie podatków w Niemczech. Co za to grozi? 

Brak opłacania podatków w Niemczech traktowane jest jako poważne naruszenie obowiązków obywatelskich. Nawet spóźnione złożenie deklaracji lub opóźnienie w zapłacie podatku może skutkować nie tylko odsetkami karnymi, ale również sankcjami o charakterze karnym. W skrajnych przypadkach działania te mogą zostać zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe, jeśli dochodzi do umyślnego uchylania się od niepłacenia podatków.

Organy podatkowe mają prawo nałożyć grzywnę lub wszcząć postępowanie karne, jeśli opóźnienia okażą się istotne lub umyślne. W praktyce niemieckiego systemu karnego stosowane są widełki sankcji, które zależą głównie od wysokości nieopłaconych podatków:

• Nieopłacenie podatku w Niemczech do 1 000 euro - zazwyczaj kończy się na umorzeniu postępowania przy spełnieniu określonych warunków.
• Nieopłacenie podatku w Niemczech do 50 000 euro - możliwa grzywna bez zastosowania kary więzienia.
• Nieopłacenie podatku w Niemczech do 100 000 euro - przewidziana grzywna lub kara pozbawienia wolności, często z warunkowym zawieszeniem.
• Nieopłacenie podatku w Niemczech do 1 miliona euro - zasądzana kara więzienia z możliwością zawieszenia, a także dodatkowe sankcje finansowe.
• Nieopłacenie podatku w Niemczech powyżej 1 miliona euro - najczęściej zapadają wyroki bez zawieszenia, uzupełnione wysokimi grzywnami. 

Wysokość kary ustala sąd karny, uwzględniając zarówno wartość zaległości, jak i motywy działania sprawcy. Znaczenie mają również okoliczności towarzyszące - np. próby zatajenia dochodu czy systematyczne unikanie obowiązków podatkowych.

Grzywny obliczane są na podstawie tzw. stawek dziennych, które zależą bezpośrednio od dochodu netto sprawcy. Ich liczba od 5 do 360 określana jest w zależności od wagi przewinienia oraz wysokości nieodprowadzonych należności. Warto zaznaczyć, że uregulowanie zaległych podatków lub zwrot nienależnych pieniędzy wynikających z ulg podatkowych nie obniża ani nie zastępuje zasądzonej grzywny. Należność ta musi zostać uiszczona w pełnej wysokości, bez możliwości kompensaty czy rozliczenia z innymi zobowiązaniami.

Obserwuj MyPolacy.de na Facebooku, Instagramie, Threads, YouTube.

Wróć na stronę główną MyPolacy.de.

Zdjęcie: ilixie48
Źródło: chip.de, rechtsanwaelte-gsp.de